In veel artikelen over medezeggenschap gaat het over de bevoegdheden van ondernemingsraden en andere medezeggenschapsorganen, maar zelden over de waarde van medezeggenschap. Waarom stoppen mensen hun energie hierin? Het is vaak frustrerend omdat de invloed meestal heel beperkt is.

Die invloed is meestal beperkt, omdat er onvoldoende vanuit waarden gedacht wordt. Vaak is het instrumenteel: het helpen reactief en ad-hoc oplossen van problemen in de organisatie. Dat is uiteraard heel belangrijk, maar als de motivatie niet dieper gaat dan kan het gauw frustrerend worden.

Wat zijn waarden eigenlijk?

Waarden zijn zaken die we waardevol vinden: De liefde voor je partner en je familie en vrienden; contact met de natuur; waardering voor je inbreng in een goed gesprek; samen en probleem oplossen; werk waar je trots op kunt zijn, omdat het de samenleving verder helpt; enz. enz. ….

Het woord waarde wordt in organisaties vaak vertaald in geld: aandeelhouderswaarde; de waarde van opties voor het management; het budget; de financiële kaderstelling; de waarde van de lease-auto; de waarde van de voorraad en het pand; het geld dat ziekteverzuim kost; enz, enz,…

Ik weet niet hoe het met jullie gaat, maar gevoelsmatig zijn de eerste waarden mij waardevoller dan de laatste.

Natuurlijk is een gezonde financiële situatie belangrijk. Meer uitgeven dan er binnenkomt is op de lange termijn niet gezond voor het bedrijf. Privé heb ik ook liever aan het eind van de maand nog geld over in plaats van omgekeerd. Dit is een basisvoorwaarde om voort te bestaan. De waarde hier is bestaanszekerheid.

Er zijn echter meer waarden waarnaar een bedrijf kan streven: Een product aanbieden dat de wereld een stukje beter maakt; een dienst aanbieden die mensen in hun ontwikkeling helpt bijvoorbeeld; een omgeving waar mensen prettig werken. Een goede en gezonde organisatie heeft niet alleen een waarde in geld, maar ook voor hun medewerkers en voor de samenleving als geheel en dat is niet af te leiden aan de winst die het bedrijf maakt. Een bedrijf, of welke andere organisatie dan ook, zou, in mijn visie, bij moeten dragen aan de behoeften en de wensen van de mensheid als geheel.

Vanuit deze waarden kom je op andere doelstellingen voor de onderneming. Doelstellingen als een duurzame manier van produceren; een veilige werkomgeving en bijdragen aan de persoonlijke en vakmatige ontwikkeling van mensen.

Waarde van medezeggenschap

Wat is de waarde voor de medezeggenschap hiervan? Medezeggenschap heeft mede zeggenschap over de organisatie, door advies te geven aan de directie over … het goed functioneren van de onderneming in al haar doelstellingen…. In het begrip ‘goed’ zijn waarden besloten die de OR zelf kan kiezen. Als de OR vindt dat ‘goed functioneren’ vooral ligt in de waarde voor de samenleving van deze organisatie, dan is dat dus een belangrijke focus van waaruit geadviseerd kan worden. De medezeggenschap kan dan een tegenkracht vormen tegen managers die denken dat alleen geld belangrijk is. Op deze manier kan democratie in bedrijven echt waarde krijgen. Waarde voor de samenleving en niet slechts geld voor de aandeelhouders. Dit vergt van een OR een lange termijn visie op de doelen van de onderneming die in dialoog met de medewerkers en management ontwikkeld wordt.

We staan voor grote uitdagingen die ook het management niet alleen aankan. Niet voor niks heb ik veel ondernemingsraden in corona tijd opgericht in bedrijven. Het management had toen ook behoefte aan dialoog met de medewerkers, om deze uitdaging aan te kunnen.

Werken aan de langere termijn zorgt er ook voor dat je frustratie drempel hoger wordt. Er is namelijk een hoger doel, waardoor je niet bij elke tegenslag gefrustreerd raakt.