Strategie tips

Volkswagen is nogal negatief in het nieuws, omdat het zo slecht gaat dat er fabrieken moeten worden gesloten. Allerlei verklaringen worden aangedragen, maar de belangrijkste verklaring niet. Volgens mij heeft Volkswagen de verkeerde strategische keuzes gemaakt en is dat de oorzaak van deze toestand. Die verkeerde keuzes zijn bovendien gemaakt onder druk van de ondernemingsraad (Betriebsrat).

Voorbeeld

VW is een van de grootste autofabrikanten ter wereld. Hun missie is goede en betaalbare auto’s leveren. Huidige auto’s werken echter met verbrandingsmotoren en we zouden moeten stoppen met verbranden. De elektrische auto is het betere alternatief. Omschakelen kost echter veel geld en waarschijnlijk gaat het ook werkgelegenheid kosten, want een elektrische auto is simpeler te bouwen.

Volkswagen staat dus voor een belangrijke strategische keus: gaan we zo lang mogelijk door met de verbrandingsmotor of schakelen we zo snel mogelijk over op elektrisch? In Duitsland is de OR (Betriebsrat) vertegenwoordigd in het bestuur en heeft dus een belangrijke positie bij strategische besluiten.

Een korte periode tussen 2015 en 2022 heeft VW de laatste strategie gevolgd, nu zijn ze weer terug bij de eerste. Dit mede door toedoen van de OR. De OR was bang voor het verlies van arbeidsplaatsen en voor de veranderingen in het werk die deze overgang zou betekenen.

Nu er steeds meer concurrenten met goede elektrische auto’s komen, blijkt dat VW in grote moeilijkheden verkeert. De neergaande spiraal is misschien niet meer te stoppen. Elektrische auto’s winstgevend maken kost veel geld en veel afschrijving. Dat kan alleen als je ze winstgevend kunt afzetten. Dat betekent een groot volume en nieuwe productie methodes. Door de transitie te vertragen worden de problemen mijns inziens alleen maar groter als veel goedkopere Chinese elektrische auto’s op de markt komen. De arbeidsplaatsen die de OR wilde beschermen gaan zo alsnog verloren en waarschijnlijk meer dan wanneer er op tijd doorgepakt was.

Keuzes van de Betriebsrat (OR)

Ondernemingsraden zonder een toekomstvisie voor hun eigen bedrijf hebben vaak maar één manier van kijken naar veranderingen: Wat gaan we verliezen. Verliesaversie is een sterke emotie. Deze is zelfs twee keer zo sterk als plezier in winst. Dit maakt ondernemingsraden in potentie een sterke conservatieve kracht bij veranderingen. De kans is groot dat de ondernemingsraad zichzelf in de voet schiet met zo’n houding.

Het vergt een vooruitziende blik, een heldere visie op de toekomst, een goed risico inschattingsvermogen en vertrouwen in de toekomst om goede strategische keuzes te maken. Dit geldt overigens ook voor directies en toezichthouders. Het nadeel van transitieperiodes is dat vertrouwen moeilijk is te krijgen en vast te houden in onzekere tijden.

Hoe wel?

Wil de OR in staat zijn een zinvolle bijdrage te leveren aan de strategische keuzes van de onderneming is dus een eigen visie nodig en het vertrouwen dat deze visie beter is voor het bedrijf en de medewerkers dan een andere. Dat vertrouwen kan de OR creëren door regelmatig gesprekken aan te gaan met de mensen in de organisatie die van nature een kijk moeten hebben op de buitenwereld en de kansen en bedreigingen die op de onderneming afkomen. Denk aan de afdelingen marketing en productontwikkeling.

Ook is het belangrijk dat een OR zich oriënteert op brancheontwikkelingen en meer algemene maatschappelijke, politieke en technologische ontwikkelingen.

Ga ook eens het gesprek aan met de OR van concurrenten. Dit kan uiteraard gevoelig liggen, vanwege het mogelijk delen van bedrijfsgeheimen, dus let daarop. Een mogelijkheid is het oprichten van een platform van ondernemingsraden in de branche. Dan heb je ook meer massa om eens interessante deskundigen in te huren.

Een zeer belangrijk instrument van de OR is het artikel 24 overleg. Neem dat overleg serieus. Maak een agenda wat je als OR in dit overleg wilt bespreken op basis van de zorgen die je hebt over ontwikkelingen in en buiten het bedrijf die je ziet. Nodig daar zeker ook de RvC/RvT bij uit. Maak er een tripartiet overleg van (directie, OR, RvC). In dit gesprek kan gewerkt worden aan een positieve toekomst en kunnen de verkeerde strategische keuzes misschien voorkomen worden door het delen en bespreken van elkaars visies. Realiseer je dat onzekerheid over de toekomst ook bij de directie en de toezichthouder aanwezig is. Ook zij hebben behoefte aan een breder gedeelde visie om de kans op verkeerde keuzes te verkleinen.

Een langduriger samenwerking met een vaste trainer/adviseur kan ook een bijdrage leveren. In een langduriger relatie leren adviseur en OR elkaar beter kennen, waardoor ingewerkt kan worden op ontwikkel thema’s van de OR. De adviseur leert ook de organisatie beter kennen en heeft meer tijd zich te verdiepen in de strategische uitdagingen van deze onderneming en de OR helpen zijn rol daarin optimaal te vervullen.