Medezeggenschap zonder WOR
Recent heb ik een cursus gegeven aan een medezeggenschapsorgaan van een organisatie die voornamelijk met vrijwilligers werkt. Deze organisatie heeft een vrijwilligersraad ingesteld, naar analogie van een ondernemingsraad. Deze raad heeft geen wet waar hij op terug kan vallen, maar een statuut dat door de directie is opgesteld. Dat statuut is losjes gebaseerd op de WOR, maar stelt weinig voor. Toch wil de directie van deze vrijwilligersraad een kritische sparringpartner maken.
De deelnemers aan deze vrijwilligersraad willen zelf ook een zelfstandige, onafhankelijke en kritische rol spelen. In de cursus heb ik ze de beginselen bijgebracht hoe ze dat procesmatig en inhoudelijk kunnen doen. Door het gebrek aan wetgeving zijn de procedures van de wet irrelevant. Desondanks heeft deze vrijwilligersraad met veel zelfvertrouwen zijn rol opgepakt en zich verdiept in het functioneren van het bedrijf en daar een eigen visie op ontwikkeld. Zo komt de OR op ideeën en suggesties die de organisatie verder brengen. Door de directie werd dit ook zeer gewaardeerd.
Wat maakt dat het in een vrijwilligersorganisatie kan om zonder wetgeving goede medezeggenschap te organiseren, terwijl ondernemingsraden zeer snel naar de procedures van de WOR grijpen?
Eén oorzaak daarvoor is waarschijnlijk de daadwerkelijke onafhankelijkheid van de leden van de vrijwilligersraad van de onderneming. Voor hun salaris zijn zij niet van de organisatie afhankelijk en als het ze niet bevalt heeft de organisatie een probleem, minder de vrijwilliger. Kortom de machtsverhoudingen liggen anders. De bestuurder is zich daarvan ook zeer bewust. Hij wil zijn vrijwilligers mee en net tegen zich hebben, want daar schiet hij niets mee op.
Een andere oorzaak kan zijn dat vrijwilligers hun werk sowieso in hun vrije tijd doen, zodat er geen discussies zijn over tijdsbesteding aan de VR in hun vrije tijd. Dat is gegeven. Dat wil niet zeggen dat er geen discussies zijn over tijdsbesteding van de leden, tijd is schaars. De leden zijn zich echter bewust van de verantwoordelijkheid waarvoor zij gekozen zijn en willen deze verantwoordelijkheid serieus nemen.
Medezeggenschap zonder WOR kan dus. Waarom grijpen OR-en dan toch zoveel terug op de procedures.
Medewerkers zijn afhankelijker van de onderneming dan vrijwilligers en deze afhankelijkheid wordt geprojecteerd op de bestuurder. Daardoor voelen veel OR-leden zich niet gelijkwaardig. De gelijkwaardigheid probeert men dan af te dwingen via de regels van de wet, maar dat werkt niet.
Een andere reden kan zijn dat OR-en opgevoed zijn met de WOR. In elke OR cursus wil men weer aandacht voor de WOR, terwijl er nog nooit een groot voetballer is opgestaan die dat geworden is door de regels goed te kennen. Integendeel!
Ook een OR kan zich verdiepen in zijn eigen bedrijf en daar een eigen visie op ontwikkelen. Ga daarmee scoren en dan zie je wel wanneer je afgefloten wordt.
